Fundacja Dom Stanisława Wyspiańskiego – Szafirowa Pracownia

W dniu 22.07.2023 r. odbył się wernisaż malarstwa Katarzyny Zawieruchy w Pracowni Szafirowej Stanisława Wyspiańskiego w Krakowie. Niektóre z obrazów Artystki inspirowane były poezją i posłużyły jednocześnie jako ilustracje wydanego tomu wierszy pt. „Xięga poezji idyllicznej” Marii Komornickiej / Piotra Odmieńca Własta – poetki młodopolskiej. Fragmenty poezji zinterpretowała aktorka Teatru im. Juliusza Słowackiego – Hanna Bieluszko. Wykład poprowadziła dr Barbara Stelingowska, znawczyni literatury przełomu wieków.

Zdjęcia: Filip Czaja

Maria Komornicka zmarła 8 marca 1949 roku

8 marca 1949 roku zmarła Maria Komornicka, niezwykle inteligentna młodopolska poetka, tłumaczka, krytyczka, która nie uniosła ciężaru, jaki narzuciła na nią epoka ze swoimi ograniczeniami. Maria zapłaciła wysoką cenę za swoją inność i pragnienie wolności, zbyt wrażliwa, z „najeżonymi nerwami” w 1907 roku uległa chorobie psychicznej, której zewnętrzną formą stał się męski strój oraz używanie męskiej formy gramatycznej, prosiła by zwracać się do niej imieniem protoplastu rodu Piotr Włast (odmieńcem była nazywana przez otoczenie, z czasem też sama zaczęła tak o sobie mówić).

Nie zdołała unieść brzemienia wielkości, przegrała, ale nawet jej przegrana była w wielkim stylu. Nie zniżyła się do masy, nie upodliła się z tłumem, nie poddała ramom wytyczonym przez społeczeństwo. Przegrała w stylu młodopolskim, gdyż szaleństwo, obłęd, któremu uległa to choroba wielkich.

Ostatnia karta pocztowa do siostry Anieli Komornickiej została napisana 27 stycznia 1949 roku. Maria przebywała wówczas w Zakładzie Rodziny Marii w Izabelinie pod Warszawą, w ośrodku dla chorych psychicznie. Zdanie ostatnie brzmi następująco:

„[…] O!!! gdyby można dostać się do „mojejszego” ustronia! Kochana moja Elo, wiem, że robisz wszystko, co możesz, dlatego nie trap się, może poprawa sama przyjdzie. Maria K.L.”

(Maria Komornicka Lemańska, dop. B.S.).

Poetka została pochowana najpierw na cmentarzu w Laskach, położonych najbliżej Izabelina, następnie  w 1987 roku jej prochy zostały przeniesione na powązkowski Cmentarz Wojskowy i złożone w rodzinnym grobie (kw. B-20).

Aniela Komornicka napisze po latach: „W mroźny marcowy dzień 1949 roku szłam wraz z dwoma siostrami zakonnymi za żałobnym konduktem do pobliskiego cmentarza w Laskach, oddając tak bardzo skromną ostatnią posługę samotnej, zapomnianej, lecz jakże nieugiętej istocie”.

Aniela zmarła w 1977 roku. Obie siostry spoczywają obok siebie w jednej mogile.

Korzystałam z:

Maria Komornicka, „Listy”, oprac. Edward Boniecki, Warszawa 2011

Aniela Komornicka, Maria Komornicka w swych listach i mojej pamięci, w: „Miscellanea z pogranicza XIX i XX wieku”, „Archiwum Literackie”, t. 8, Wrocław 1964.

O Komornickiej po węgiersku

Végre kézzelfogható – M. Komornicka / P. O. W. írásai és versei, Barbara Stelingowska tanulmánya és egy általatok ismert fordító utószava az Irodalmi Szemle nyári duplaszámában. Budapesten az Írók Boltjában kapható.

Wreszcie jest – M. Komornicka / P. O. W. twórczość i wiersze, studium Barbary Stelingowskiej i tłumaczki Noémi Petneki , znajdują się w letnim podwójnym numerze „Przeglądu Literatury”. Dostępne w Budapeszcie w sklepie pisarzy.

Brygida Helbig o Marii Komornickiej

Niezwykle ciekawy wykład prof. Brygidy Helbig na temat Marii Komornickiej wygłoszony na polskim uniwersytecie Trzech Pokoleń w gmachu Uniwersytetów Humboldtów w Berlinie.

https://www1.wdr.de/mediathek/audio/cosmo/radio-po-polsku-beitrag/audio-brygida-helbig-o-marii-komornickiej–100.html

70 lat temu, 8 marca….

8 marca 1949 roku w Izabelinie pod Warszawą zmarła Maria Komornicka. W 70 rocznicę śmierci poetka powraca niejako do żywych. Niniejszy blog jest tego przykładem. Nie mógłby on ujrzeć światła internetowego w lepszym momencie.

Wstęp

Powstanie bloga o Marii/Piotrze

Dlaczego? Ponieważ osobą Marii Komornickiej interesuję się około 15 lat.

Jak to się zaczęło? Postacią poetki zainteresował mnie przed laty prof. dr hab. Antoni Czyż, który w sposób niezwykle zajmujący opowiedział mi jej tragiczne losy.

Maria czy Piotr? Odwieczny dylemat wszystkich, którzy o poetce chcą rozmawiać. Maria to Piotr. Piotr to Maria.

Biografia czy literatura? Biografia fascynuje. Jest pierwszym krokiem do poznania Komornickiej. Później przychodzi czas na literaturę, twórczość, poezję i prozę.

Zachęcam. Do czytania i kontaktu.


tor -->